فراتحلیل پژوهش‌های کیفیت زندگی شهری و روستایی در ایران

مفهوم کیفیت زندگی عنصری کلیدی در سیاست‌گذاری و بررسی سیاست‌های حوزه عمومی به شمار می‌رود و از آن به عنوان شاخص توسعه اجتماعی یاد می‌شود. با مطرح شدن این مفهوم به عنوان یکی از مولفه‌های اساسی توسعه اجتماعی، پژوهشگران در رشته‌های مختلف همچون جامعه‌شناسی، اقتصاد، روانشناسی، جغرافیا و پزشکی به مطالعه این مفهوم پرداخته‌اند. بی‌تردید چنین اقبال و توجهی موجب افزایش حجم مطالعات و واکاوی بیشتر موضوع کیفیت زندگی شده است. برای استفاده از یافته‌های متنوع این مطالعات، دستیابی به اجماعی قابل اتکا احساس می‌شود. برای دستیابی به اجماع در مجموعه‌ای از مطالعات، روش فراتحلیل مورد توصیه پژوهشگران است. لذا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی یافته‌های تحقیق‌های انجام شده در زمینه کیفیت زندگی شهری و روستایی در مقالات علمی- پژوهشی از سال 1388 تا پایان سال 1394 صورت گرفته است تا مشخص شود که مهمترین نقاط قوت و ضعف این پژوهش‌ها چه عواملی هستند. یافته‌ها حاکی از آن است که بین سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی، دینداری، جنس، درآمد، تحصیلات، و سن با کیفیت زندگی رابطه معنادار مثبتی وجود دارد. همچنین نگاه چند‌بعدی و استفاده از شاخص‌های ترکیبی و همکاری و کار گروهی محققان، نقطه قوت و کم‌توجهی به ابعاد روانشناسی و تا حدودی جامعه‌شناسی و عدم گزارش روایی، نقطه ضعف پژوهش‌های صورت گرفته در مورد کیفیت زندگی است.
 

Abstract
 
The issue of quality of life is a key element in policymaking and investigating public policy. It is referred to as a social development index. By conveying this concept as one of the fundamental components of social development, researchers have studied this concept in various disciplines such as sociology, economics, psychology, geography and medicine. Nevertheless, such an interest in the subject has increased the volume of studies and analysis of the quality of life. Achieving consensus is felt reliably to use the diverse findings of these studies. To achieve consensus in a series of studies, the meta-analysis method is recommended by researchers. Therefore, the present study aims to evaluate the findings of research on the quality of urban and rural life in scientific articles from 2009 to the end of 2015 to determine which weaknesses and strengths these studies have. Findings indicate that there is a significant positive correlationof social capital, social participation, religion, gender, income, education, and age with quality of life. Moreover, the multidimensional view and the use of combination indices as well as researchers’ collaboration and teamwork, the strength and disregard for the dimensions of psychology and, to a lesser extent, sociology and lack of narrative reporting, are the weaknesses of research on quality of life
Key words: Quality of life, Quality of urban life, Quality of rural life, Meta-analysis