تحلیل جامعه‌شناختی رابطه وضعیت شهروندی فرهنگی و فرهنگ شهروندی با سبک زندگی سلامت زیست‌محیطی (مورد مطالعه: شهروندان استان همدان)

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.

چکیده

سبک زندگی زیست‌محیطی به سبک زندگی گفته می‌شود که با اجتناب از آسیب زدن به محیط‌زیست و جلوگیری از مشکلات زیست‌محیطی، تضمین‌کننده حد بالای سلامت محیط‌زیست باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه میان دو متغیر شهروندی فرهنگی و فرهنگ شهروندی با سبک زندگی سلامت زیست‌محیطی در بین شهروندان 18- 70 سال ساکن در شهرهای ملایر، همدان و نهاوند (574477 نفر) انجام‌شده است. چارچوب نظری این پژوهش از رهیافت ترکیبی از حوزه‌ها و مبانی نظری مرتبط با نظریات جامعه‌شناسانی مانند بک، هابرماس، گیدنز، تومه و کاستلز، بوردیو است. تحقیق به روش کمی و با استفاده از راهبرد پیمایش از نوع توصیفی و همبستگی و از ابزار پرسشنامه استاندارد شده (سبک زندگی زیست‌محیطی) و خود محقق ساخته (فرهنگ شهروندی و شهروندی فرهنگی) به اجرا درآمدهاست. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 660 نفر و نمونه‌ها به شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای و تصادفی ساده انتخاب‌شده‌اند. نتایج توصیفی نشان می‌دهد که شهروندان در سطح متوسط (50/115) برخوردار از سبک زندگی سلامت زیست‌محیطی، در سطح متوسط از فرهنگ شهروندی (34/70) و متوسط روبه بالا از شهروندی فرهنگی (66/34) برخوردارند.نتایج آزمون همبستگی نشان از معنادار بودن رابطه بین فرهنگ شهروندی (26/0) و شهروندی فرهنگی (31/0) با سبک زندگی سلامت زیست‌محیطی دارد. نتایج رگرسیونی حاکی از آن است که از بین متغیرهای مستقل ابعاد فرهنگ شهروندی (تمایل به انجام تعهدات شهروندی و آگاهی از حقوق شهروندی) و ابعاد شهروندی فرهنگی (پذیرش تنوعات فرهنگی و گرایش‌ها فرهنگی)، متغیرهای پذیرش تنوعات فرهنگی با مقدار بتای (39/0)، انجام تعهدات شهروندی (36/0)، بیش‌ترین سهم را در تبیین متغیر وابسته داشته‌اند. معادله پیش‌بینی سبک زندگی زیست‌محیطی می‌تواند 3/30 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند.بر اساس نتایج، ارتقاء و تقویت فرهنگ شهروندی و شهروندی فرهنگی به گسترش سبک زندگی سلامت زیست‌محیطی در جامعه منجر می‌شود.
 
چکیده بلند:
مقدمه
شواهد حاکی از آن است که وضعیت محیط‌زیست بحرانی و هشداردهنده است. ازاین‌رو افراد نیاز دارند که از شرایط محیط‌زیست و نقش خود در تغییرات آن، فهمی به دست آورند یا بتوانند سبک زندگی و رفتارهای اجتماعی خود را با اصول محیط‌زیست هماهنگ کنند. فرهنگ عامل اصلی و به معنای موتور توسعه پایدار و حفاظت از محیط‌زیست است. بهبود محیط‌زیست زمانی حاصل خواهد شد که محیط طبیعی و فرهنگی انسان باهم مرتبط باشند. این پژوهش به مطالعه و تحلیل جامعه‌شناختی از مفهوم شهروندی فرهنگی، فرهنگ شهروندی و سبک زندگی زیست‌محیطی در سه شهر ملایر، نهاوند و همدان واقع در استان همدان می‌پردازد.
 
روش‌شناسی
در این تحقیق، از روش کمی و با استفاده از راهبرد پیمایش از نوع کاربردی، توصیفی و همبستگی استفاده‌شده است. جامعه آماری این تحقیق شهروندان 18 تا 70 ساله ساکن در سه شهر استان همدان (ملایر، نهاوند و همدان) بوده است؛ طبق سرشماری نفوس و مسکن (1395)، تعداد کل افراد جامعه مورد مطالعه 574477 نفر بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران کمی با توجه به واریانس که از طریق پیش‌آزمون به‌دست‌آمده است، برابر با 660 نفر انتخاب شدند. در این پژوهش از روش‌های نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای  اسنفاده گردید. برای گردآوری داده‌ها برای متغیر وابسته سبک زندگی سلامت زیست محیطی از پرسشنامه (EAI) میلفونت و دوکیت و برای متغیرهای مستقل از پرسشنامه‌ا ی خود محقق ساخته استفاده‌شده است سنجش سؤالات پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت (5 قسمتی از 1- 5) بوده است و مرکب از 74 سؤال که پاسخگویان به‌صورت بی‌نام اقدام به پر کردن آن کرده‌اند. یافته‌های پاسخگویان بر اساس آمار توصیفی و استنباطی و با به‌کارگیری از نرم‌افزار spss22 و با استفاده از آماره‌هایی چون: رگرسیون، ضریب پیرسون، آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه (F) و تحلیل مسیر مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. همچنین قبل از فرایند تحلیل استنباطی وضعیت نرمال بودن متغیرهای اصلی تحقیق به‌وسیله آزمون کلموگروف – اسمیرنف (k- S) بررسی‌شده است.
 
تجزیه و تحلیل یافته‌ها
نتایج توصیفی نشان می‌دهد که شهروندان در سطح متوسط (50/115) برخوردار از سبک زندگی سلامت زیست‌محیطی، در سطح متوسط از فرهنگ شهروندی (34/70) و متوسط روبه بالا از شهروندی فرهنگی (66/34) برخوردارند. نتایج آزمون همبستگی نشان از معنادار بودن رابطه بین فرهنگ شهروندی (26/0) و شهروندی فرهنگی (31/0) با سبک زندگی سلامت زیست‌محیطی دارد. نتایج رگرسیونی حاکی از آن است که از بین متغیرهای مستقل ابعاد فرهنگ شهروندی (تمایل به انجام تعهدات شهروندی و آگاهی از حقوق شهروندی) و ابعاد شهروندی فرهنگی (پذیرش تنوعات فرهنگی و گرایش‌ها فرهنگی)، متغیرهای پذیرش تنوعات فرهنگی با مقدار بتای (39/0)، انجام تعهدات شهروندی (36/0)، بیش‌ترین سهم را در تبیین متغیر وابسته داشته‌اند. معادله پیش‌بینی سبک زندگی زیست‌محیطی می‌تواند 3/30 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند.
 
نتیجه‌گیری
توسعه پایدار بدون محیط‌زیست و حفاظت از آن نه معنا دارد و نه امکان‌پذیر است. توسعه پایدار، محیط‌زیست پایدار لازم دارد. از سوی دیگر محیط‌زیست مناسب و پایدار به شهروندان با فرهنگ شهروندی و شهروندی فرهنگی بالا نیاز دارد؛ بنابراین با توجه به اثرگذاری دو متغیر شهروندی فرهنگی و فرهنگ شهروندی بر سبک زندگی زیست محیطی شهروندان باید درک و فهم پایه از محیط زیست داشته باشند و برای بهبود محیط زیست دارای انگیزه و احساس مسئولیت باشند و مهارت‌های لازم برای حل مسایل محیط زیستی را بیاموزند و از آن‌ها آگاهی داشته باشند. همچنین تدوین و برنامه ریزی جامع آگاه سازی در زمینه حقوق، وظایف شهروندی برای بالا بردن سطح آگاهی جامعه ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به اینکه استان همدان از تنوع قومی و فرهنگی برخوردار است و با نظر به اینکه شهروندی یک سازه اجتماعی و فرهنگی است و مطابق نتایج بر سبک زندگی زیست محیطی شهروندان مؤثر می باشد، باید بستر اجتماعی و فرهنگی این پدیده را با رویکرد های ارزشی، بومی و محلی آن خرده فرهنگ متناسب کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis The Relationship between Cultural Citizenship Status and Citizenship Culture and Environmental Health Lifestyle (Case study: Citizens of Hamadan Province)

نویسندگان [English]

  • Karim Rezadost 1
  • pouya tavafi 2
1 Associate Professor, Department of Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 PhD Student, Department of Social Sciences, Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

Environmental lifestyle is a lifestyle that ensures a high level of environmental health by avoiding damage to the environment and preventing environmental problems. The aim of this study was to investigate the relationship between the two variables of cultural citizenship and citizenship culture with environmental health lifestyle among citizens aged 18-70 years living in Malayer, Hamedan and Nahavand (574477 people). The theoretical framework of this research is a combination of theoretical domains and foundations related to the theories of sociologists such as Beck, Habermas, Giddens, Tome and Castells, Bourdieu. The research was conducted quantitatively using a descriptive and correlational survey strategy and standardized questionnaire (environmental lifestyle) and self-made questionnaire (citizenship culture and cultural citizenship). The sample size was selected using Cochran's formula equal to 660 people and the samples were selected by simple multi-stage cluster sampling. Descriptive results show that citizens at the average level (115.50) have a healthy environmental lifestyle, at the average level have a culture of citizenship (70.34) and an upward average have cultural citizenship (34.66). The results of correlation test show that the relationship between citizenship culture (0.26) and cultural citizenship (0.31) with environmental health lifestyle is significant. Regression results indicate that among the independent variables of dimensions of citizenship culture (willingness to fulfill citizenship obligations and awareness of citizenship rights) and dimensions of cultural citizenship (acceptance of cultural diversity and cultural tendencies), variables of acceptance of cultural diversity with beta value (0.39 ), Fulfillment of citizenship obligations (0.36), had the largest share in explaining the dependent variable. The environmental lifestyle prediction equation can explain 30.3% of the variance of the dependent variable. According to the results, promoting and strengthening the culture of citizenship and cultural citizenship leads to the expansion of environmental health lifestyle in society.
 
Long Abstract
Introduction
Evidence suggests that the state of the environment is critical and alarming. Therefore, individuals need to gain an understanding of environmental conditions and their role in its change, or be able to adapt their lifestyles and social behaviors to environmental principles. Culture is the main factor and means the engine of sustainable development and environmental protection. The improvement of the environment will be achieved when the natural and cultural environment of human beings are interrelated. This research studies the sociological analysis of the concept of cultural citizenship, citizenship culture and environmental lifestyle in the three cities of Malayer, Nahavand and Hamadan located in Hamadan province.
Methodology
In this research, a quantitative method using an applied, descriptive and correlational survey strategy has been used. The statistical population of this study was citizens aged 18 to 70 years living in three cities of Hamadan province (Malayer, Nahavand and Hamadan). According to the Population and Housing Census (2016), the total number of people in the study population was 574,477 and the sample size was selected equal to 660 people, using the quantitative Cochran's formula according to the variance obtained through the pretest. In this study, multi-stage cluster sampling methods were used. To collect data for environmental health lifestyle dependent variable, Milfont & Duckitt EAI questionnaire and for the independent variables, a self-made questionnaire was used. The questions of the questionnaire were measured based on the Likert scale (5 parts of 1-5) and consisted of 74 questions that the respondents filled in anonymously. The findings of the respondents were analyzed based on descriptive and inferential statistics using SPSS22 software and using statistics such as regression, Pearson coefficient, one-way analysis of variance (F) and path analysis. Also, before the inferential analysis process, the normality of the main variables of the research was checked by Kolmogorov-Smirnov (k-S) test.
Data Analysis
Descriptive results show that citizens at the average level (115.50) have a healthy environmental lifestyle, at the average level have a culture of citizenship (70.34) and at an upward average have cultural citizenship (34.66). The results of correlation test show a significant relationship between citizenship culture (0.26) and cultural citizenship (0.31) with environmental health lifestyle. The regression results indicate that, among the independent variables of the dimensions of citizenship culture (willingness to fulfill citizenship obligations and awareness of citizenship rights) and dimensions of cultural citizenship (acceptance of cultural diversity and cultural tendencies), the variables of acceptance of cultural diversity with beta value (39 / 0) and fulfillment of citizenship obligations (0.36), have had the largest share in explaining the dependent variable. The environmental lifestyle prediction equation can explain 30.3% of the variance of the dependent variable.
Conclusion
Sustainable development without the environment and its protection is neither meaningful nor possible. Sustainable development requires a sustainable environment. On the other hand, a proper and sustainable environment requires citizens with a culture of citizenship and high cultural citizenship. Therefore, considering the impact of two variables of cultural citizenship and citizenship culture on environmental lifestyle, citizens should have a basic understanding of the environment and be motivated and feel responsible for improving the environment and learn and be aware of the skills needed to solve environmental problems. Also, the development and comprehensive planning of awareness in the field of citizenship rights and duties seems to be necessary to raise the level of public awareness. Considering that Hamedan province has ethnic and cultural diversity and considering that citizenship is a social and cultural structure and according to the results, it affects the environmental lifestyle of citizens, the social and cultural context of this phenomenon must be adapted to the value, indigenous and local approaches of that subculture.
reference
-     Alizadeh Aghdam, Mohammad Baqer; Abbaszadeh, Mohammad; Honarvar, Hossein (2016), A Study of Sociological Society on Citizens' Awareness of Citizenship Rights and Its Impact on Environmental Health Lifestyle (Case Study: Tabriz Citizens), Journal of Lifestyle Sociology, Second Year, Issue 6, Summer, pp: 65-99. (in persian).
-     Dastres, Farnaz, Khajeh Nouri, Bijan (2019), A Study of the Relationship between Lifestyle and Environmental Behavior of Shiraz Citizens, Social Development Quarterly, Volume 13, Number 4, Summer, pp: 1-30.(in persian).
-     Haji Zadeh Meymandi, Massoud; Falak-ud-Din, Zahra (2017), A Study of Socio-Cultural Factors Affecting Responsible Environmental Behaviors (Case Study, Citizens of Khorramabad City), Social Development Quarterly (Former Human Development), Volume 12, Number 1, Fall, pp: 7-36..(in persian).
-     Mestvirishvili, M (2019), Attitudinal modalities of citizenship representation styles in Georgia, Journal of Eurasian Studies, Vol: 10 issue: 2, pp: 109-118.
-     Ottaviano, M. María Eugenia Beltrán-Jaunsarás, [...], and María Teresa Arredondo Waldmeyer. (2019), Empowering Citizens through Perceptual Sensing of Urban Environmental and Health Data Following a Participative Citizen Science Approach, 19(13), p: 2940.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Citizenship
  • Citizenship Culture
  • Sustainable Development
  • Environmental Lifestyle
  • Hamedan