تحلیل رابطه سلامت اجتماعی بر رفتار شهروندی سازمانی (مورد مطالعه: معلمان مقطع ابتدایی شهر بیرجند)

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری گروه جامعه شناسی گرایش مسایٔل اجتماعی ایران، مرکز تحصیلا ت کمیلی دانشگاه پیام نور

2 استادیار ، گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

بسترسازی سلامت اجتماعی در سازمان، انرژی مضاعفی را  فراتر از انجام وظایف شغلی از طریق فعالیت‌های داوطلبانه به وجود می‌آورد که باعث شکل‌گیری رفتار شهروندی سازمانی می‌شود. هدف این نوشتار شناخت رابطه سلامت اجتماعی با مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی معلمان مقطع ابتدایی در شهر بیرجند است. مبانی نظری با تأکید بر نظریه کییز (سلامت اجتماعی) و نظریه  باتمن و اِرگان (رفتار شهروندی سازمانی) شکل گرفته است. روش‌شناسی این تحقیق پیمایشی و از نوع همبستگی توصیفی بوده است، جامعه مورد مطالعه معلمان شهر بیرجند در سال تحصیلی 97-96 برابر با 1150 نفر بوده که با استفاده از تعیین حجم نمونه کوکران برابر 285 نفر به‌صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای و تصادفی اطلاعات پاسخگویان بر اساس پرسشنامه مصاحبه‌ای استانداردشده اطلاعات جمع‌آوری شده است. میزان آلفای کرونباخ گویه های سلامت اجتماعی برابر با (4/75) و گویه های رفتار شهروندی سازمانی برابر (6/78) به دست آمده است. از نرم‌افزارهای AMOS, PLS و SPSS برای تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که در بین مؤلفه‌های متغیر مستقل (سلامت اجتماعی) انسجام اجتماعی پذیرش اجتماعی، سهم داشت اجتماعی همچنین در بین مؤلفه‌های متغیر وابسته (رفتار شهروندی سازمانی) احترام و تکریم، نوع‌دوستی و جوانمردی به ترتیب بالاترین میانگین را داشته‌اند. بیشترین افراد حاضر در این پژوهش یعنی 155 نفر (4/54%) را زنان بوده‌اند. نتایج بیانگر این است که در سطح 05/0 سلامت اجتماعی بیشترین تأثیر را بر مؤلفه‌های رفتار جوانمردی (74/0) دارد، همچنین کمترین شدت تأثیر بین میزان سلامت اجتماعی بر رفتار مشارکتی (47/0) مشاهده شده است. آزمون فرضیه‌ها نشان می­ دهد سلامت اجتماعی بر مؤلفه‌های رفتار شهروند سازمانی یعنی بر: جوانمردی (74/0) وظیفه‌شناسی (70/0) احترام تکریم (66/0) نوع‌دوستی (60/0) و مشارکت (47/0)، تأثیر معنادار و مستقیم داشته است، همچنین تمام شاخص ­های مدل اندازه­ گیری و مسیر­های متناظر فرضیه‌ها نیز مورد تائید قرار می‌گیرد.
 
چکیده بلند:
مقدمه
گسترش حوزه سلامت اجتماعی نیازمند رویکردی همه‌جانبه است که بخشی از سلامت فردی را تشکیل می‌دهد و می‌تواند بر عملکرد رفتاری و فعالیت‌های فرد اثر گذارد. برای داشتن زندگی بهتر، یکی از مهم‌ترین مراحل بهره‌مندی از شاخص‌های سلامت اجتماعی است که متأسفانه توجه کافی به آن نمی‌شود.یکی از محیط‌های اجتماعی که فرد بخش اعظمی از وقت و انرژی خود را صرف آن می‌کند محیط کار است و در صورت وجود و تقویت شاخص‌های سلامت اجتماعی انرژی مضاعفی در فرد ایجاد می‌شود تا او در نگرش نسبت به شغل و انجام وظایف شغلی به انجام فعالیت‌های داوطلبانه و خودجوش فراتر از نقشَش بپردازد، و باعث پیشرفت فردی و توسعه اهداف سازمانی گردد. بسترسازی سلامت اجتماعی در سازمان، انرژی مضاعفی را فراتر از انجام وظایف شغلی ازطریق فعالیت‌های داوطلبانه به‌وجود می‌آورد، که باعث شکل‌گیری رفتار شهروندی سازمانی می‌شود
در این پژوهش سعی بر این است که رفتار شهروندی سازمانی معلمان در محیط کار به‌عنوان متغیری در نظر گرفته شود که متأثر از سلامت اجتماعی و شاخص‌های آن قرار گیرد، همچنین این تدبیر رفاهی و خدماتی در حال حاضر در محیط سازمانی کارمندان جامعه ما می‌تواند باعث تقویت ابعاد رفتارهای شهروندی سازمانی گردد؛ و با تقویت، دریافت و بسترسازی این متغیر در سطح سازمان می‌توان رضایت درونی و بیرونی از عملکرد نتایج شغلی را در سطح سازمان ارتقاء داد
 
روش تحقیق
روش‌شناسی این تحقیق پیمایشی و از نوع همبستگی توصیفی بوده است، جامعه مورد مطالعه معلمان شهر بیرجند در سال تحصیلی 97-96 برابر با 1150 نفر بوده که با استفاده از تعیین حجم نمونه کوکران برابر 285 نفر به‌صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای و تصادفی اطلاعات پاسخگویان براساس پرسشنامه مصاحبه‌ای استاندارد شده اطلاعات جمع‌آوری شده است. میزان آلفای کرونباخ گویه‌های سلامت اجتماعی برابر با (4/75) وگویه‌های رفتار شهروندی سازمانی برابر (6/78) به‌دست آمده است. از نرم‌افزارهای AMOS, PLS و SPSS برای تجزیه و تحلیل یافته‌ها استفاده شده است.
 
یافته های تحقیق
نتایج نشان می‌دهد که در بین مؤلفه‌های متغیر مستقل (سلامت اجتماعی) انسجام اجتماعی پذیرش اجتماعی، سهم داشت اجتماعی همچنین در بین مؤلفه‌های متغیر وابسته (رفتار شهروندی سازمانی) احترام و تکریم، نوع دوستی و جوانمردی به ترتیب بالاترین میانگین را داشته‌اند. بیشترین افراد حاضر در این پژوهش یعنی 155 نفر (4/54 %) را زنان بوده‌اند. نتایج بیانگر این است که در سطح 05/0 سلامت اجتماعی بیشترین تأثیر را بر مؤلفه ­های رفتار جوانمردی (74/0) دارد، همچنین کمترین شدت تأثیر بین میزان سلامت اجتماعی بر رفتار مشارکتی (47/0) مشاهده شده است. آزمون فرضیه‌ها نشان می­ دهد سلامت اجتماعی بر مؤلفه ­های رفتار شهروند سازمانی یعنی بر: جوانمردی (74/0) وظیفه‌شناسی (70/0) احترام تکریم (66/0) نوع دوستی (60/0)، و مشارکت (47/0)، تأثیر معنادار و مستقیم داشته است، همچنین تمام شاخص ­های مدل اندازه ­گیری و مسیر­های متناظر فرضیه‌ها نیز مورد تأئید قرار می‌گیرد.
 
نتیجه‌گیری
برای تقویت رفتار شهروندی سازمانی جامعه مورد مطالعه در گام اول باید معلمان احساس کنند که بخشی از اجتماعشان (سازمان) هستند و به آن تعلق دارند و از طریق سازمان حمایت می‌شوند و سهمی در پیشرفت آن دارند؛ (انطباق اجتماعی). درگام دوم این افراد با توجه به موقعیت سازمان خود آن را درک و فهم می‌کنند و با نگاهی مثبت و اعتماد به خوب بودن ذاتی دیگران در کنار سایر همکاران احساس راحتی می‌کنند (پذیرش و پیوستگی). در گام بعدی معلمان احساس کنند که عضو حیاتی از سازمانشان هستند، به‌واسطه همین امر فعالیت‌های روزانه خود را با سازمان با ارزش می‌شمارند؛ به عبارت دیگر این افراد به‌صورت خودکارآمد رفتارهای معینی را انجام می‌دهند و مقاصد خاصی را به اتمام می‌رسانند و تعهدات مشخصی را در ارتباط با سازمان شان می‌پذیرند (سهم داشت). در گام نهایی معلمان زمانی رفتار شهروندی را در سازمان تقویت می‌کنند که در مورد آینده خود و سازمانشان امیدوار باشند و معتقد به این باشندکه وضعیت خود و مدرسه‌شان از این که هست بهتر شود (شکوفایی اجتماعی).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Social Health and Organizational Citizenship Behavior (Case Study: Elementary teachers in Birjand)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hasan Sharbatian 1
  • zahra rajaei 2
1 PhD student in Sociology, Department of Social Affairs, Iran, Payame Noor University
2 Assistant Professor, Department of Management, Payame Noor University, Tehran,
چکیده [English]

Incorporating social health into the organization generates additional energy beyond the job duties through voluntary activities, which shapes organizational citizenship behavior. The purpose of this article is to identify the relationship between social health and organizational behavioral components of elementary school teachers in Birjand. Theoretical foundations are formed by emphasizing the theory of Keyes (social health) and the theory of Bateman and Ergan (organizational citizenship behavior). The methodology of this research was descriptive correlational survey, the study population of Birjand teachers in the academic year 2017-2018 equals 1150 students. Using Cochran sample size of 285 people by cluster random sampling of respondents was collected based on standardized interview questionnaire. Cronbach's alpha for social health items was equal to (75.4) and organizational citizenship behaviors were equal (78.6). AMOS, PLS and SPSS softwares were used for data analysis. The results show that among the independent variables (social health) of social cohesion social acceptance, social contribution also had the highest average among the dependent variables (organizational citizenship behavior) on respect & honor, altruism and magnanimity. Most of the participants in this study, 155 (54.4%) were women. The results indicate that at the 0.05 level of social health has the most influence on the components of magnanimity behavior (0.74), Also, the lowest intensity of the effect of social health on participatory behavior was observed (0.47). Hypotheses test show that social health affects the components of organizational citizenship behavior such as: magnanimity (0.74) deontology (0.70) respect & honor (0.66) altruism (0.60) and participation (47.47). 0) has had a significant and direct impact, also, all the parameters of the measurement model and the corresponding paths of the hypotheses are confirmed.
 
Long Abstract
Introduction
The development of social health requires a comprehensive approach that is part of individual health and can affect a person's behavioral performance and activities. One of the most important steps to have a better life is to benefit from social health indicators, which unfortunately are not given enough attention. One of the social environments in which a person spends most of his time and energy is the work environment and in the case of strengthening the social health indicators, double energy will be created in the person and in the attitude towards the job and performing job duties, he/ she will perform voluntary and spontaneous activities beyond his/ her role. This will lead to personal development and development of organizational goals. Creating social health in the organization, through voluntary activities, generates additional energy beyond performing job duties, which leads to the formation of organizational citizenship behavior. In this study, it is tried to consider the organizational citizenship behavior of teachers in the workplace as a variable that is affected by social health and its characteristics. Also, at present, this welfare and service measure in the organizational environment of our society employees, can strengthen the dimensions of organizational citizenship behaviors; and internal and external satisfaction with the performance of job results can be enhanced by strengthening, receiving and laying the groundwork for this variable at the organizational level.
Research Methods
The methodology of this research was survey and descriptive correlation. The study population was 1150 teachers in Birjand in the 2017- 2018 academic year. Data were collected through cluster and random sampling of respondents' information based on a standard interview questionnaire. Cronbach's alpha has been obtained for social health items equal to (75.4) and organizational citizenship behavior items equal to (78.6). AMOS, PLS and SPSS software were used to analyze the findings.
Research Findings
The results show that among the components of the independent variable (social health) social cohesion, social acceptance, social contribution, as well as among the components of the dependent variable (organizational citizenship behavior) respect, altruism and chivalry have had the highest mean, respectively. Most people in this study, that is 155 people (54.4%), were women. The results indicate that at the level of 0.05, social health has the greatest impact on the components of chivalry behavior (0.74). Also, the lowest intensity of effect was observed between social health on participatory behavior (0.47). Hypotheses test shows that social health has a significant and direct effect on the components of organizational citizen behavior, i.e. on chivalry (0.74), conscientiousness (0.70), respect and honor (0.66), altruism (0.60), and participation (0.47). Also, all the indicators of the measurement model and the corresponding paths of the hypotheses are confirmed.
Conclusion
In the first step, to strengthen the organizational citizenship behavior of the studied community, teachers should feel that they are part of their community (organization) and belong to it and are supported through the organization and have a share in its development (social adaptation). In the second step, these people understand it according to the position of their organization and feel comfortable (acceptance and connection) with a positive view and trust in the inherent good of others (acceptance and connection). In the next step, teachers feel that they are a vital member of their organization and therefore they value their daily activities with the organization. In other words, these people automatically perform certain behaviors, accomplish certain goals, and accept certain commitments in relation to their organization (contributed). Ultimately, teachers reinforce citizenship behavior in the organization when they are optimistic about their future and their organization and believe that their situation and school will be better than it already is (social prosperity).
reference
-     Ebrahimpour, D.; Abdollahfam, R. (2012), “Investigating the relationship between social health and organizational citizenship behavior of Islamic Azad University Personnel in Zone 13”, Quarterly Journal of Sociology, No. 16, pp: 125-105. (In Persian).
-     Kamli, M. J., Dadashi, B. (2016), “Investigating the relationship between social health and organizational citizenship behavior (Case Study of East Azarbaijan Police Command Staff)”, Journal of Police Management Studies, spring, Vol. 11, No 1, pp: 24-7. (In Persian).
-     Kameli, M. J., Abbaszadeh, Y. (2014), “Explaining the Relationship between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior at Amin University of Medical Sciences”, Journal of Law Management Studies, spring, Vol9, No 1, pp: 134-108. (In Persian).
-     Sharbatiyan, M.H., (2018), “The Study of the Relationship between Social Health and Organizational Citizenship Behavior, (Case Study: Torbat Heydariyeh City Teachers)”, Sociology and Lifestyle Management Quarterly, spring and summer, Vol 11, No 11, PP: 169- 214. (In Persian).
-     Sharbatiyan, M. H., Tawafi, P. (2016), “Sociological Study of Social Welfare Indicators of Mashhad Citizens”, Khorasan Cultural and Social Studies Quarterly, Summer Vol. 10, No. 4, pp: 137-137. (In Persian)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Birjand
  • Organizational Citizenship Behavior
  • Social Health
  • Teachers